Beschrijving
De imaginaire jood
Essay over de joodse identiteit van naoorlogse joden.
‘Nomen is omen. De oude Romeinen wisten het zo kort en bondig te zeggen. lemands naam is een voorteken, en zegt vaak een heleboel over zijn karakter en levensloop. Maar namen geven ook vaak inzicht in iemands afkomst en verleden. Wie luistert naar de naam Alain Finkielkraut draaft in die naam een heel verleden en heden mee. Deze filosoof werd als zoon van uit Oost-Europa gevluchte joden in Frankrijk geboren. Deze twee gegevens, de plaats van geboorte en het ‘joodzijn’, alsmede het tijdstip van zijn geboorte, na de Tweede Wereldoorlog, zijn de uitgangspunten van het boek ‘De imaginaire jood.
Finkielkraut beschrijft zijn zoektocht naar wat het ‘joodzijn’ in deze tiid (het boek dateert overifens al uit 1980) voor hem beteent. Als kind van de, zeker in Frankrijk zeer roerige jaren zestig, wist hij aanvankelijk precies wat ‘jood’ wilde zeggen.
‘De jood’ was het prototype van de onderdrukte, en daarvan waren er in de ogen van de revolutionaire Finkielkraut en zijn kameraden van ’68 een heleboel: „Van mishandelde vrouwen tot onderbetaalde gastarbeiders, van de Chileense junta tot de Cambodjaanse kinderen of de Goelag-gevangenen, elk slachtoffer was een nieuw soort jood.” Als kind van joodse ouders voelde Finkielkraut zich van nature verbonden met deze onderdrukten, waar ook ter wereld. Met zijn revolutionaire haren verloor Finkielkraut ook de zekerheid omtrent ziin ‘joodzijn. Hij begon in te zien dat hij al die jaren trots was geweest op iets waarvan
hij de inhoud volstrekt niet kende.
Op zoek naar de werkelijke inhoud van het ‘joodzijn’ komt Finkielkraut tot het onthutsende inzicht dat die identiteit geworteld is in een wereld die vernietigd is.
Het Oosteuropese jodendom waar hij (letterlijk) een kind van is, bestaat niet meer.
Op de vraag naar wat het dan nog betekent om jood te ziin, kan Finkielkraut ook aan het slot van zijn boek geen eenduidig antwoord geven. „Het joodse volk weet zelf niet wat het eigenlijk is, het weet alleen dat het bestaat, en dat dit verwarrende bestaan onverenigbaar is met het door het moderne denken geïntroduceerde onderscheid tussen ‘politiek’ en ‘privé.”
Deze laatste toevoeging, over het onderscheid tussen ‘politiek’ en ‘privé’, laat al zien dat Finkielkraut, en daarmee ook dit boek, een kind is van mei ’68. En zo is er meer in dit boek dat, twaalf jaar na de oorspronkelijke publikatie, wat gedateerd aandoet.
Toch is Finkielkrauts betoog over de verschillende, vaak tegengestelde karaktertrekken van ‘het jodendom’ bij vlagen boeiend en geeft hij een aardig beeld van de zeer uiteenlopende vormen waaronder joden hun joodzijn in de loop der jaren en op talloze plaatsen hebben beleefd en geleefd.
ROELAND SPREY
Bron: Trouw 19-09-1992
Originele titel: Le Juif Imaginaire. vertaald [uit het Frans] door Hetty Renes en Margreet Zaling.
Zie voor verdere TOELICHTING ook de ACHTERZIJDE van het boek !
Auteur: | Alain Finkielkraut |
ISBNr: | 9025468365 9789025468361 |