Beschrijving
Strijd en Overwinning : De uitdaging van de kerk in Portugal
Achterzijde boek: “Gerald Carl Erickson, docent aan het Portugees Bijbel Instituut in Loures, beschrijft in dit boek op beknopte wijze de geschiedenis van de protestantse kerken en organisaties in Portugal. Een geschiedenis van strijd en overwinning. Zendelingen met liefde voor God en het Portugese volk hebben zich ingezet met een grote mate van opofferingsgezindheid. Vaak was verzet en vervolging het gevolg, maar nu worden ook de vruchten van dat werk zichtbaar. Ik hoop dat deze onbekende geschiedenis vele lezers zal uitdagen tot gebed en dienst aan de kerken in Portugal! “. Cees J. Verhagen
Recensie(s)
Het boekje “Strijd en Overwinning” geeft het wel en wee van 150 jaar protestantisme in Portugal weer, sinds 1840 dus. Weliswaar werd er al in 1641 een Nederlandse (!) hervormde kerk in Lissabon gesticht en Joao Ferreira de Almeida’s was omstreeks die tijd volop bezig met zijn ‘ketterse’ vertaling van het Nieuwe Testament, maar het zou tot in de 19e eeuw duren voordat er in Portugal sprake was van protestantisme op wat grotere schaal.
De wapenen die de Rooms-Katholieke Kerk in de contra-reformatie aanwendde om de protestantse ketterij in de kiem te smoren, waren vooral: de Inquisitie, de Index van verboden boeken en de jezuïetenorde.
Adempauze
Dat de jezuïeten na twee eeuwen tijdens de regering van de markies van Pombal om politieke redenen uit Portugal werden verdreven, markeerde een adempauze. Dank zij het liberale bewind (1750-1777) van deze markies kon toen zelfs Bunyans “Christenreis” in het Portugees worden uitgegeven.
In het begin van de 19e eeuw werden de kloosterorden en de Inquisitie door liberale regeringen afgeschaft. Er werd zending in Portugal bedreven, vooral door Britten, maar van officiële erkenning van de protestanten was absoluut nog geen sprake. Vooral de onfeilbaarheidsverklaring van de paus in 1870 leidde tot een vijandiger opstelling van de RK-Kerk.
Echte vrijheid in 1971
In de eerste decennia van de 20e eeuw verbeterde de situatie in snel tempo ten goede. Maar tijdens de veertig jaren dictatuur van Salazar, Wiens goede relaties met het Vaticaan een grote stimulans voor het katholicisme vormden, werden de protestanten slechts getolereerd. Pas de nieuwe wet op de godsdienstvrijheid van 1971 verschafte de protestanten volledige vrijheid van handelen.
Van de ruim 10 miljoen Portugezen is 90 procent rooms-katholiek.
De praktizerenden onder hen (29 procent) zijn het best vertegenwoordigd in het noorden van het land. Het percentage protestanten bedraagt 0,78. Het boekje van Ericson (de kaft noemt hem Erickson) gaat uitgebreid in op geschiedenis en huidige activiteiten van de diverse kerken, groeperingen en para-kerkelijke organisaties. Er zijn zo”n dertig denominaties, waarvan de grootste zijn (uitgedrukt in aantallen volwassen leden): de vele soorten Pinkstergemeenten (21.240), de Vergadering der der Gelovigen (7000), de Zevendedags Adventisten (7000), de Baptistenunie (3500) en de presbyterianen (2000).
Het protestantisme in Portugal groeit langzaam maar zeker, de Pinkstergemeenten het meest. Schrijnend is, dat randgroeperingen als Jehova”s getuigen (72.000) en mormonen (5100) een erg snelle groei doormaken en met 0,75 procent vrijwel in gelijk aantal vertegenwoordigd zijn als dé protestanten.
Ericson, die docent is aan het Portugees Bijbel Instituut in Loures, dringt sterk aan op samenwerking van de vele protestantse denominaties, hoewel die volgens de auteur nooit ten koste mag gaan van de waarheid zoals die in het Woord van God is geopenbaard. Hij spreekt geen waardeoordeel uit over de diverse protestantse kerken en groepen.
Wel vermeldt hij dat de Episcopaals Lusitanische Kerk, de methodisten en de presbyterianen actief zijn in de oecumenische beweging. Zij richtten in 1971 de Portugese Raad van Kerken op, die op zijn beurt weer contacten onderhoudt met de Wereldraad van Kerken. Buitenlandse steun
De meeste andere protestantse kerken in Portugal zijn lid van de meer evangelisch georiënteerde Evangelische Alliantie, die lid is van de Europese Evangelische Alliantie. Ook de uitgever van dit boekje, het genootschap Europese Evangelische Zending, is trouwens lid van de Evangelische Alliantie en van de Evangelische Zendings Alliantie, het overkoepelend orgaan van veel niet-kerkelijk gebonden geloofszendingen in Nederland. De Europese Evangelische Zending baseert zich „op de bijbel als Gods Woord en heeft als grondslag de Apostolische Geloofsbelijdenis en het Verbond van Lausanne”.
Ericson vindt dat de Portugese protestanten, meet dan tot heden het geval is geweest, een duidelijk geluid moeten laten horen in ethische kwesties. Verder waarschuwt hij voor een te lang afhankelijk blijven van buitenlandse steun, rechtstreeks of via para-kerkelijke organisaties. Die vooral Britse, Braziliaanse en Amerikaanse steun is voor de opbouw van het protestantisme in Portugal overigens onontbeerlijk geweest. Met name het pionierswerk in de tweede helft van de 19e eeuw door het Brits en Buitenlands Bijbel Genootschap verdient een eervolle vermelding.
DIGIBRON, Gepubliceerd op: A. Stam